Obrona cywilna w Polsce stanowi system o sprecyzowanych zadaniach, strukturach i formach działania. Szczegółowy katalog zadań obrony cywilnej zawiera Pierwszy Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, sporządzony w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r., (Dz.U. 1992, Nr 41, poz. 175), który Rzeczpospolita Polska przyjęła 19 września 1991 r.
W rozumieniu Protokołu określenie "obrona cywilna" oznacza wypełnianie wszystkich lub niektórych wymienionych niżej zadań humanitarnych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych, i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania. Obrona cywilna stanowi zatem pozamilitarny system obrony państwa działający poprzez podjęcie skoordynowanych interdyscyplinarnych działań o charakterze planistycznym, organizacyjnym, szkoleniowym, logistycznym i inwestycyjnym.
Zadania obrony cywilnej podzielone zostały tu na II charakterystyczne okresy. Działania ochrony cywilnej w czasie pokoju i wojny. Zadania ochrony cywilnej w czasie pokoju polegają na wielopłaszczyznowym aspekcie przygotowania obrony cywilne na możliwość zaistnienia sytuacji kryzysowych poprzez podjecie następujących czynności praktycznych:
- planowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony przed skutkami działań zbrojnych zarówno ludności, jak i zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej oraz dóbr kultury,
- wykrywanie zagrożeń i stwarzanie warunków do ostrzegania i alarmowania ludności,
- przygotowanie schronów i ukryć dla ludności oraz utrzymanie ich w gotowości do użycia,
- gromadzenie i przechowywanie indywidualnych środków ochronnych dla formacji obrony cywilnej i ludności,
- wyposażenie formacji obrony cywilnej w specjalistyczny sprzęt ratowniczy, przyrządy i aparaturę do wykrywania różnego rodzaju zagrożeń,
- systematyczne szkolenie w zakresie OC:
- kadry kierowniczej administracji rządowej i samorządowej,
- kadry kierowniczej zakładów pracy i dyrektorów szkół,
- formacji OC,
- załogi zakładów pracy oraz pracowników szkół,
- ludności w ramach powszechnej samoobrony,
- współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska, oraz usuwanie ich skutków,
Decyzję o włączeniu sił obrony cywilnej do działań podejmują właściwi terenowo szefowie OC.
Tak określony katalog czynności ma charakter prewencyjny. Wyraźnie widać, iż ustawodawca ukierunkował tak działania w stosunku do służby cywilnej by w pierwszej kolejności skupić się na określeniu czynności jakie należy podjęć/ przeprowadzić celem zidentyfikowania potencjalnych zagrożeń tak by być na nie przygotowanym. Działania te maję wiele aspektów od realizowania procesów planistycznych i szkoleniowych, poprzez zapewnienie środków materialno – technicznych do praktycznego udziału w zaistniałym zdarzeniu kryzysowym.
Zadania obrony cywilnej w czasie wojny skupiają się na określeniu szeroko rozumianych głównych płaszczyzn pomocy poprzez wyliczenie kolejnych etapów podejmowanych czynności. Przedstawiony w ten sposób katalog czynności pozwala zauważyć, iż formacje obrony cywilne mają obowiązek brania udziału w każdym etapie zaistniałego zagrożenia poprzez dokonywanie następujących czynności:
- organizowanie ewakuacji ludności, zaciemniania i wygaszania oświetlenia,
- organizowanie i prowadzenie akcji ratunkowych, udzielanie pomocy medycznej poszkodowanym,
- organizowanie pomieszczeń i zaopatrzenia dla poszkodowanej ludności,
- zaopatrywanie ludności w sprzęt i środki ochrony indywidualnej,
- prowadzenie likwidacji skażeń,
- pomoc w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach dotkniętych klęskami,
- pomoc w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej,
- udzielanie doraźnej pomocy w grzebaniu zmarłych.
Na gruncie prawa polskiego zgodnie z art. 137 ustawy z dnia z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity, Dz.U. 2004, Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.) obrona cywilna ma na celu:
- ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury;
- ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny;
- współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.
|